Bandkam Kamgar Yojana – महाराष्ट्र राज्याच्या उभारणीत ज्यांचे महत्त्वपूर्ण योगदान आहे, त्या बांधकाम कामगारांच्या जीवनात स्थैर्य आणि सुविधा आणण्यासाठी राज्य शासनाने अनेक कल्याणकारी योजना सुरू केल्या आहेत. यापैकीच एक अत्यंत लोकप्रिय आणि उपयुक्त योजना म्हणजे ‘घर संसार योजना’.
पूर्वी या योजनेला ‘बांधकाम कामगार भांडी योजना’ म्हणून ओळखले जात होते. एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी कामासाठी स्थलांतर करणाऱ्या कामगारांना दररोजच्या जीवनातील मोठी अडचण दूर करण्यासाठी ही योजना एक मोठा आधार ठरली आहे.
घर संसार योजनेचा नेमका उद्देश काय? Bandkam Kamgar Yojana
बांधकाम कामगार आपल्या कामाच्या ठिकाणी तात्पुरत्या निवाऱ्यात राहतात. अशा वेळी, त्यांना स्वयंपाकासाठी आणि दैनंदिन गरजांसाठी सतत नवीन भांडी आणि घरगुती वस्तू विकत घ्याव्या लागतात. या अनावश्यक खर्चामुळे त्यांच्या कष्टाच्या कमाईचा मोठा हिस्सा खर्च होतो.
घर संसार योजनेचा मुख्य हेतू कामगारांचा हा आर्थिक भार कमी करणे आणि त्यांना त्यांच्या कामाच्या ठिकाणी सन्मानाने व सोयीस्करपणे राहता यावे यासाठी आवश्यक घरगुती साहित्य विनामूल्य पुरवणे हा आहे. यामुळे त्यांच्या बचतीला चालना मिळते आणि राहणीमान सुधारते.
योजनेअंतर्गत कामगारांना मिळणारे दोन मोठे लाभ :
घर संसार योजनेत नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांना दुहेरी फायदा मिळतो, ज्यामुळे त्यांच्या जीवनावश्यक गरजा पूर्ण होतात:
१. संपूर्ण भांडी संच (किट) – ₹२०,००० मूल्याचा विनामूल्य लाभ –
- या योजनेत कामगारांना ३० विविध वस्तूंचा समावेश असलेला एक मोठा भांडी संच पूर्णपणे मोफत दिला जातो.
- या किटचे अंदाजित बाजार मूल्य सुमारे २०,००० रुपये इतके आहे.
- समाविष्ट वस्तू: या संचामध्ये कढई, पातेली, ताट, वाट्या, चमचे, स्वयंपाकाची भांडी, कप आणि इतर आवश्यक किचन साहित्य असते.
२. थेट आर्थिक मदत (DBT) – ₹५,००० रोख –
- भांडी संचासोबतच कामगारांना पाच हजार रुपये (₹५,०००) इतकी थेट आर्थिक मदत दिली जाते.
- ही रक्कम डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) पद्धतीने थेट कामगारांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
- या रोख रकमेचा उपयोग कामगार इतर दैनंदिन खर्चासाठी, घरगुती गरजांसाठी किंवा आपत्कालीन परिस्थितीत करू शकतात.
फायदा: या दुहेरी लाभांमुळे कामगारांना बाजारात पैसे खर्च करून भांडी खरेदी करण्याची गरज पडत नाही, परिणामी त्यांची दर महिन्याला मोठी बचत होते.
योजनेसाठी पात्रता आणि महत्त्वाच्या अटी :
या महत्त्वपूर्ण योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराने खालील निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- नोंदणी: अर्जदार हा महाराष्ट्र राज्यातील नोंदणीकृत बांधकाम कामगार असावा.
- वयोमर्यादा: अर्जदाराचे वय १८ ते ६० वर्षांदरम्यान असावे.
- कामाचा अनुभव: मागील १२ महिन्यांच्या कालावधीत अर्जदाराने किमान ९० दिवस बांधकाम कामगार म्हणून काम केलेले असणे अनिवार्य आहे.
- उत्पन्न मर्यादा: कामगाराच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹१,००,००० (एक लाख रुपयांपेक्षा) पेक्षा जास्त नसावे.
अर्जासाठी लागणारी आवश्यक कागदपत्रे :
ऑनलाइन अर्ज करताना खालील कागदपत्रे स्कॅन करून तयार ठेवावी लागतील:
- आधार कार्ड: ओळख आणि पत्त्याचा पुरावा.
- कामगार ओळखपत्र (लेबर आयडी): वैध नोंदणीचा पुरावा.
- ९० दिवसांचे रोजगार प्रमाणपत्र: नियोक्त्याकडून मिळालेले अधिकृत प्रमाणपत्र.
- उत्पन्नाचा दाखला: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹१ लाखापेक्षा कमी असल्याचे सिद्ध करणारा दाखला.
- बँक पासबुकची प्रत: आर्थिक मदत जमा करण्यासाठी खाते तपशील (सक्रिय खाते आवश्यक).
- रहिवासी दाखला (डोमिसाईल): महाराष्ट्रातील वास्तव्याचा पुरावा.
- रेशन कार्ड (आवश्यक असल्यास).
- सक्रिय मोबाइल नंबर.
घर संसार योजनेसाठी ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया :
घर संसार योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी आणि पूर्णपणे ऑनलाईन आहे.
- अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या: सर्वप्रथम महाराष्ट्र शासनाच्या बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या mahaconstructionboard.in या अधिकृत वेबसाइटवर जा.
- नवीन नोंदणी/लॉगिन: जर तुम्ही प्रथमच अर्ज करत असाल तर ‘प्रोफाइल लॉगिन’ पर्यायावर क्लिक करून आधार क्रमांक आणि मोबाइल नंबर वापरून नवीन खाते (Registration) तयार करा.
- योजनेची निवड: लॉगिन केल्यानंतर कल्याणकारी योजनांच्या यादीतून ‘बांधकाम कामगार भांडी योजना’ (किंवा ‘घर संसार योजना’) हा पर्याय निवडा.
- फॉर्म भरा: ऑनलाईन नोंदणी फॉर्ममध्ये तुमची वैयक्तिक माहिती, पत्ता, कामगार नोंदणी क्रमांक आणि बँक खात्याचे तपशील काळजीपूर्वक भरा.
- कागदपत्रे अपलोड करा: मागणी केलेली सर्व आवश्यक कागदपत्रे (उदा. आधार, ९० दिवसांचे प्रमाणपत्र, उत्पन्न दाखला) स्कॅन करून अपलोड करा.
- अर्ज सादर करा: संपूर्ण फॉर्म आणि अपलोड केलेले दस्तऐवज तपासा. सर्व माहिती अचूक असल्यास, ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करून अर्ज सादर करा.
अर्ज यशस्वीरित्या सबमिट झाल्यावर तुम्हाला एक पावती क्रमांक मिळेल, तो जपून ठेवावा.
अर्जाची तपासणी आणि लाभ वितरण :
- ऑनलाईन अर्ज सादर झाल्यावर संबंधित विभागातील अधिकारी सर्व माहिती आणि कागदपत्रांची पडताळणी करतात.
- सर्व अटी आणि पात्रता निकष पूर्ण झाल्यास अर्ज मंजूर केला जातो.
- लाभ वितरण: अर्ज मंजूर होताच, कामगारांना ₹२०,००० मूल्याचा भांडी संच त्यांच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर किंवा संबंधित कार्यालयातून दिला जातो. त्याच वेळी, ₹५,००० रोख रक्कम त्यांच्या बँक खात्यात DBT पद्धतीने जमा होते.
टीप: अर्जदारांनी त्यांच्या अर्जाची स्थिती नियमितपणे अधिकृत संकेतस्थळावर तपासत राहावे.
या योजनेचे सामाजिक महत्त्व :
घर संसार योजना ही केवळ भांडी वाटप योजना नाही, तर ती बांधकाम कामगारांच्या जीवनात स्थैर्य आणणारी एक सामाजिक आणि आर्थिक सुरक्षा योजना आहे.
- आर्थिक दिलासा: स्थलांतरित कामगारांना वारंवार भांडी खरेदी करावी लागत नाही, ज्यामुळे दरमहा त्यांच्या खर्चात मोठी बचत होते.
- महिलांसाठी उपयुक्त: विशेषत: महिला बांधकाम कामगारांना या योजनेमुळे स्वयंपाकासाठी योग्य भांडी मिळतात, ज्यामुळे कुटुंबासाठी पौष्टिक आहार बनवणे शक्य होते.
- आत्मविश्वास: शासनाकडून मिळणाऱ्या या समर्थनामुळे कामगारांचा आत्मविश्वास वाढतो आणि ते अधिक मन लावून काम करू शकतात.
निष्कर्ष: महाराष्ट्र शासनाची ही घर संसार योजना बांधकाम कामगारांच्या कल्याणासाठी उचललेले एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. जे पात्र कामगार या योजनेचा लाभ घेण्यास इच्छुक आहेत, त्यांनी त्वरीत मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी किंवा जवळच्या कामगार कल्याण कार्यालयाशी संपर्क साधावा. Bandkam Kamgar Yojana
