सोन्याच्या वाढत्या दरातही खरेदीत तेजी! गोल्ड लोनमध्ये मोठी वाढ: पहा तज्ञांचे मत | Gold Loan Growth

• १ डिसेंबर (मागील वर्ष): ₹७८,४०५
• १ डिसेंबर २०२५: ₹१,३१,२९५
• वाढ: सुमारे ₹५४,००० (मागील वर्षाच्या तुलनेत)

एकीकडे भाव वाढत असतानाही सोन्याची मागणी वाढणे आणि त्याच वेळी ‘गोल्ड लोन’ म्हणजेच सोन्यावर कर्ज घेण्याचे प्रमाण वाढणे, हा एक महत्त्वपूर्ण आर्थिक ट्रेंड आहे.

गोल्ड लोनमध्ये १२२% ची वाढ: आकडेवारी काय सांगते?

जुलै २०२५ पर्यंत, सोन्याच्या दागिन्यांवर घेतलेल्या कर्जाची एकूण रक्कम तब्बल २.९४ लाख कोटी रुपयांवर पोहोचली होती. ही वाढ एक वर्षापूर्वीच्या तुलनेत १२२ टक्के जास्त आहे. ऑक्टोबर २०२५ पर्यंत या कर्जावरील थकबाकी १२८.५% वाढून ३.३८ लाख कोटी रुपयांवर पोहोचली.

आरबीआय (RBI) च्या मते, गोल्ड लोनच्या नियमांमध्ये झालेल्या बदलांमुळे या कर्जाचे प्रमाण वाढले आहे. गेल्या वर्षभरात एकूण वैयक्तिक कर्जापैकी जवळपास एक चतुर्थांश हिस्सा केवळ सोन्यातारण कर्जाचा होता.

• छोट्या ग्राहकांचे वर्चस्व: सोन्यातारण कर्जांपैकी सुमारे ६०% कर्ज ही ₹२.५ लाख रुपयांपर्यंतच्या लहान रकमेची असतात.
• सरासरी कर्जाची रक्कम: ₹७०,००० इतकी आहे.

हा वाढता कल पाहता, नॉन-बँकिंग वित्तीय कंपन्या (NBFCs) २०२७ पर्यंत जवळपास ३,००० नवीन शाखा उघडण्याच्या तयारीत आहेत. त्यामुळे सध्या ११.८८ लाख कोटी असलेले गोल्ड लोन मार्केट २०२६-२७ या आर्थिक वर्षात १५ लाख कोटी रुपयांवर जाईल, असा अंदाज आयसीआरए (ICRA) या क्रेडिट रेटिंग एजन्सीने व्यक्त केला आहे.

सोन्याचा दर का वाढत आहे? (प्रमुख कारणे)

सोन्याच्या दरात सातत्याने वाढ होण्यामागे जागतिक आणि स्थानिक अशी अनेक प्रमुख कारणे आहेत:

१. जागतिक तणाव आणि अस्थिरता –

जगात जेव्हा जेव्हा युद्धसदृश परिस्थिती किंवा तणाव निर्माण होतो, तेव्हा गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून सोन्याकडे वळतात.

• रशिया-युक्रेन युद्ध आणि इजराईल-पॅलेस्टाईन संघर्षामुळे जगभरात अस्थिर परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
• अमेरिका आणि व्हेनेझुएला यांच्यातील तणावपूर्ण संबंधांमुळेही सोन्याचे भाव वाढले आहेत.

२. मध्यवर्ती बँकांची वाढती खरेदी –

चीन, रशिया आणि युरोपातील अनेक देशांच्या मध्यवर्ती बँकांनी (Central Banks) मोठ्या प्रमाणात सोन्याचा साठा करायला सुरुवात केली आहे. मागणी वाढल्याने पुरवठा-मागणीचे संतुलन राखणे कठीण होत असून, त्यामुळे दर वाढत आहेत.

३. अमेरिकेच्या धोरणांचा प्रभाव –

अमेरिकेच्या काही आर्थिक धोरणांमुळे अनेक देश डॉलरच्या तुलनेत सोन्यात गुंतवणूक करण्यास अधिक सुरक्षित मानत आहेत, ज्यामुळे सोन्याची मागणी वाढली आहे.

गोल्ड लोन घेण्याचे प्रमाण का वाढले? (महत्त्वाची कारणे)

सोन्याच्या वाढत्या किमतीसोबतच, गोल्ड लोनमध्ये मोठी वाढ होण्यामागे खालील प्रमुख कारणे आहेत:

१. आरबीआयच्या नियमांमधील बदल –

आरबीआयने गोल्ड लोनशी संबंधित नियमांमध्ये बदल केल्यामुळे कर्जाची उपलब्धता आणि मर्यादा वाढली आहे. तसेच, शेतीसाठी सोन्याच्या दागिन्यांवर घेतलेले कर्ज आता सामान्य श्रेणीत समाविष्ट केले आहे.

२. कमी व्याज दर आणि सुलभता –

• कमी व्याज दर: गोल्ड लोनचा व्याज दर साधारणपणे ८.२५ टक्क्यांपासून सुरू होतो, जो पर्सनल लोन (वैयक्तिक कर्ज) च्या तुलनेत खूपच कमी आहे.
• झटपट प्रक्रिया: गोल्ड लोनची प्रक्रिया वैयक्तिक कर्जाप्रमाणेच झटपट आणि सुलभ झाली आहे.
• डिजिटायझेशन: काही एनबीएफसी कंपन्या मोबाईल ॲपद्वारे अगदी घरबसल्या गोल्ड लोन उपलब्ध करून देत आहेत, ज्यामुळे ग्रामीण भागातील लहान शेतकरी आणि व्यावसायिकांना याचा मोठा फायदा झाला आहे.

३. तारण न ठेवता कर्ज घेण्याची मर्यादा –

नियमांमधील बदलानुसार, जर कोणी स्वेच्छेने सोनं तारण ठेवत असेल, तर बँक ते नाकारू शकत नाही. यामुळे शेती आणि एमएसएमई (MSME) म्हणजेच सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगांसाठी ₹२ लाख रुपयांपर्यंत कर्ज घेणे सोपे झाले आहे.

निष्कर्ष :

सुरक्षितता, सुलभता आणि कमी व्याज दर यामुळे गोल्ड लोन घेण्याचा कल वाढला आहे. सोन्याच्या वाढत्या किमतीमुळे कर्ज म्हणून मिळणारी रक्कमही वाढली आहे. आरबीआयच्या नियमांमधील बदल आणि बँका/एनबीएफसीच्या सुलभीकरणामुळे, गरजा शेतीशी संबंधित असोत किंवा शिक्षणाच्या, गोल्ड लोन हा एक आकर्षक आणि जलद पर्याय म्हणून पुढे येत आहे.

भविष्यात सोन्यातारण कर्जाचे हे प्रमाण आणखी वाढण्याची चिन्हे आहेत. देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर, बँकिंग व्यवस्थेवर आणि व्यक्तिगत स्तरावर याचा काय परिणाम होतो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.

Gold Loan Growth