soyabean rate सध्या शेतकऱ्यांच्या नजरा केवळ एकाच गोष्टीवर खिळल्या आहेत – सोयाबीनचा वाढता भाव! बाजारात ५५००, ५८००, आणि अगदी ६००० रुपये प्रति क्विंटलचा टप्पा गाठण्याच्या चर्चा जोर धरू लागल्या आहेत. परंतु, या महत्त्वाच्या टप्प्याला कधी स्पर्श होईल आणि या तेजीमागे नेमकी कोणती ठोस कारणे आहेत, याचे नेमके आणि सोपे विश्लेषण ज्ञानेश्वर खरात पाटील यांनी केले आहे.
सध्याची विसंगत बाजारस्थिती soyabean rate
सध्या आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत (International Market) स्थिरता असल्याने निर्यातीवर (Export) आधारित दरांमध्ये मोठी वाढ दिसून येत नाहीये. यामुळे, शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी समस्या निर्माण झाली आहे:
- हमीभाव (MSP): सरकारने सोयाबीनसाठी ₹५३२८ इतका हमीभाव निश्चित केला आहे.
- बाजारभाव: मात्र, प्रत्यक्षात बाजारात सध्या दर केवळ ₹४१०० ते ₹४२०० च्या आसपास आहेत.
- तफावत: या दोन्ही दरांतील ₹९०० ते ₹१००० ची तफावत शेतकऱ्यांसाठी चिंतेची बाब आहे.
मुख्य कारण: उत्पादनातील अभूतपूर्व घट
सोयाबीनच्या दरात मोठी आणि अपेक्षित वाढ होण्यामागे सर्वात मोठे व निर्णायक कारण म्हणजे यंदाच्या उत्पादनात झालेली लक्षणीय घट.
| तपशील | मागील वर्ष (२०२४-२५) | यंदाचे अपेक्षित उत्पादन (२०२५-२६) |
| उत्पादन (लाख टन) | १२० ते १२५ लाख टन | ९० ते ९५ लाख टन |
| घट | – | २५ ते ३०% |
मागील वर्षाच्या तुलनेत यंदा सोयाबीनच्या उत्पादनात २५ ते ३० टक्क्यांची घट झाली आहे. बाजाराच्या नियमानुसार, पुरवठा (Supply) कमी झाला की मागणी (Demand) वाढते. हीच मोठी घट सोयाबीनला ₹५५०० ते ₹६००० पर्यंतचा दर मिळवून देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.
भाववाढीला सरकारी धोरणे कशी मदत करू शकतात?
भाववाढीसाठी केवळ नैसर्गिक घट कारणीभूत नाही, तर सरकारी धोरणांची भूमिकाही महत्त्वाची आहे.
- हमीभाव केंद्रांची गती: सध्या देशांतर्गत हमीभाव खरेदी केंद्रांची गती अत्यंत मंद आहे.
- मागणी निर्मिती: जर या केंद्रांनी सक्रियपणे मोठ्या प्रमाणात सोयाबीन खरेदी केले, तर बाजारातील पुरवठा आपोआप कमी होईल. यामुळे शेतकऱ्यांच्या मालाला हमीभावाच्या जवळपास (₹५३००) दर मिळण्यास मदत होईल आणि बाजारात मागणी निर्माण होऊन दर वाढतील.
बाजार विश्लेषकांचे दर आणि वेळेचे अंदाज
विविध व्यापारी आणि बाजार अभ्यासकांच्या मते, दर वाढण्याची शक्यता असून त्याची टाइमलाइन (Timeline) खालीलप्रमाणे आहे:
- जानेवारीचा शेवट: या महिन्याच्या अखेरीस सोयाबीनचे दर ₹५००० ते ₹५३०० पर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे.
- मार्च-एप्रिल: मार्च आणि एप्रिल महिन्याच्या दरम्यान, दराने ₹५८०० ते ₹६००० च्या महत्त्वाच्या टप्प्यात प्रवेश करण्याची दाट शक्यता आहे.
म्हणजेच, जानेवारीपासून भावात वाढ सुरू होऊन मार्चपर्यंत ही तेजी ₹६००० पर्यंत पोहोचू शकते.
शेतकऱ्यांसाठी योग्य विक्रीचे नियोजन: काय करावे?
ज्या शेतकऱ्यांकडे अजूनही सोयाबीनचा साठा आहे, त्यांनी बाजारपेठेतील संधीचा फायदा घेण्यासाठी सावधपणे विक्रीचे नियोजन करणे गरजेचे आहे:
- हमीभावाला प्राधान्य द्या: सुरुवातीला गरजेनुसार काही प्रमाणात सोयाबीन हमीभाव केंद्रांवर विक्री करून घ्या.
- टप्प्याटप्प्याने विक्री: उर्वरित सोयाबीन टप्प्याटप्प्याने (Gradually) विकणे हा सर्वात सुरक्षित आणि फायदेशीर मार्ग आहे. यामुळे दरांमध्ये मोठी वाढ झाल्यास पश्चात्ताप करण्याची वेळ येत नाही आणि संधीही हुकत नाही.
- थांबा: ज्या शेतकऱ्यांची लगेच विक्री करण्याची गरज नाही, त्यांनी आता किमान एक महिना थांबल्यास चांगला दर मिळण्याची शक्यता अधिक आहे, कारण भाव वाढीचे संकेत अतिशय सकारात्मक आहेत.
उत्पादनातील मोठी घट आणि आगामी काळात बाजारात तयार होणारी मागणी पाहता, सोयाबीनला अपेक्षित दर मिळण्याची ही चांगली संधी आहे.
